ठळक मुद्दा
भारतीय रिझर्व्ह बँकेच्या “स्वच्छ नोट धोरण” अंतर्गत ₹2000 मूल्याच्या नोटा चलनातून काढून घेण्याचा निर्णय
₹ 2000 मूल्याच्या बँक नोटा – चलनातुन पैसे काढणे; कायदेशीर निविदा म्हणून सुरू राहील.
आरबीआयने प्रसिद्ध केलेल्या पत्रकानुसार
भारतीय अलंकार 24
नवी दिल्ली: RBI कायदा, 1934 च्या कलम 24(1) अंतर्गत नोव्हेंबर 2016 मध्ये ₹2000 मूल्याची बँक नोट सादर करण्यात आली होती. प्रामुख्याने सर्व ₹500 आणि ₹1000 च्या बॅंक नोटांची कायदेशीर निविदा स्थिती काढून घेतल्यानंतर अर्थव्यवस्थेच्या चलनाची गरज जलदगतीने पूर्ण करण्यासाठी त्या वेळी चलनात इतर मूल्यांच्या नोटा पुरेशा प्रमाणात उपलब्ध झाल्यानंतर ₹2000 च्या नोटा सादर करण्याचे उद्दिष्ट पूर्ण झाले. त्यामुळे 2018-19 मध्ये ₹2000 च्या नोटांची छपाई बंद करण्यात आली होती.
₹2000 मूल्याच्या सुमारे 89% नोटा मार्च 2017 पूर्वी जारी केल्या गेल्या होत्या आणि त्या 4-5 वर्षांच्या त्यांच्या अंदाजे आयुर्मानाच्या शेवटी आहेत. चलनात असलेल्या या नोटांचे एकूण मूल्य 31 मार्च 2018 रोजी ₹ 6.73 लाख कोटींवरून 31 मार्च 2018 रोजी (प्रचलित नोटांच्या 37.3%) शिखरावर ₹ 3.62 लाख कोटीवर घसरले आहे जे 31 मार्च 2023 रोजी चलनात असलेल्या नोटांच्या केवळ 10.8% आहे. हे देखील निदर्शनास आले आहे की हा सामान्यतः व्यवहारासाठी वापरला जात नाही. पुढे, इतर मूल्यांच्या नोटांचा साठा लोकांच्या चलनाची गरज भागवण्यासाठी पुरेसा आहे.
वरील बाबी लक्षात घेऊन आणि भारतीय रिझर्व्ह बँकेच्या “स्वच्छ नोट धोरण” च्या अनुषंगाने, ₹2000 मूल्याच्या नोटा चलनातून काढून घेण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे.
₹ 2000 च्या नोटा कायदेशीर निविदा राहतील.
हे लक्षात घ्यावे की RBI ने 2013-2014 मध्ये अशाच प्रकारे नोटा चलनातून मागे घेतल्या होत्या.
त्यानुसार, लोक त्यांच्या बँक खात्यात ₹2000 च्या नोटा जमा करू शकतात आणि/किंवा कोणत्याही बँकेच्या शाखेत इतर मूल्यांच्या नोटांमध्ये बदलू शकतात. बँक खात्यांमध्ये जमा करणे नेहमीच्या पद्धतीने केले जाऊ शकते, म्हणजे, निर्बंधांशिवाय आणि सध्याच्या सूचना आणि इतर लागू वैधानिक तरतुदींच्या अधीन राहून.
कामकाजाची सोय सुनिश्चित करण्यासाठी आणि बँक शाखांच्या नियमित कामकाजात व्यत्यय येऊ नये म्हणून, 23 मे 2023 पासून कोणत्याही बँकेत एकावेळी ₹2000/- च्या मर्यादेपर्यंत ₹2000 च्या नोटा इतर मूल्यांच्या बॅंक नोटांमध्ये बदलल्या जाऊ शकतात.
कालबद्ध पद्धतीने पूर्ण करण्यासाठी आणि जनतेला पुरेसा वेळ देण्यासाठी, सर्व बँकांनी 30 सप्टेंबर 2023 पर्यंत ₹ 2000 च्या नोटांसाठी ठेव आणि/किंवा विनिमय सुविधा उपलब्ध करून द्यावी. बँकांना स्वतंत्र मार्गदर्शक तत्त्वे जारी करण्यात आली आहेत.
23 मे 2023 पासून ₹20,000/- च्या मर्यादेपर्यंत ₹2000 च्या नोटा बदलण्याची सुविधा देखील RBI च्या 19 क्षेत्रीय कार्यालयांमध्ये (ROs) 23 मे 2023 पासून प्रदान केली जाईल.
रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने बँकांना तात्काळ प्रभावाने ₹ 2000 मूल्याच्या नोटा जारी करणे थांबवण्याचा सल्ला दिला आहे.
₹2000 च्या बँक नोटा जमा करण्यासाठी आणि/किंवा बदलण्यासाठी 30 सप्टेंबर 2023 पर्यंतच्या वेळेचा उपयोग करण्यासाठी जनतेच्या सदस्यांना प्रोत्साहित केले जाते. या प्रकरणातील वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ) वरील दस्तऐवज लोकांच्या माहितीसाठी आणि सोयीसाठी आरबीआयच्या वेबसाइटवर होस्ट केले गेले आहेत,असे प्रसिध्दी पत्रकान्वये योगेश दयाल मुख्य महाव्यवस्थापक यांनी कळविले आहे.
टिप्पण्या
टिप्पणी पोस्ट करा